Co widział w lustrze Adam Czerniaków? ["Pęknięte lustro. Próba portretu Adama Czerniakowa"-Patrycja Dołowy]

Postać Adama Czerniakowa, Prezesa Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie w czasie II wojny światowej i ustanowionego przez okupanta przywódcy getta warszawskiego od lat budzi w dyskursie historycznym (i nie tylko) wiele kontrowersji. Jedni uznają go za zdrajcę swojego narodu, dorobkiewicza, dbającego wyłącznie o własne interesy, inni nieco łagodniej oceniają czyny tego człowieka widząc w nich nieudane próby ratowania tego, co mógł ocalić. W tych ocenach brakowało dotąd ujęcia, które przedstawiałoby wojenne dzieje Czerniakowa z bliska i daleka zarazem. Patrycja Dołowy, autorka książki pt. Pęknięte lustro, która ukazała się w ofercie Wydawnictwa Filtry wypełniła tę lukę tworząc specyficzny, podszyty psychologią portret postaci, niejednoznaczny jak sam Czerniaków.

Pęknięte lustro to próba innego spojrzenia na wojenne losy Adama (Abrama) Czerniakowa, w którym do głosu dochodzą wspomnienia osób mu bliskich, jego współpracowników a także krytykujących go mieszkańców getta warszawskiego, których zapiski przetrwały Zagładę. Wyjątkowość tego zapisu opiera się na niezwykłej relacji, która powstała między autorką książki a jej bohaterem. Relacji osobistej i zdystansowanej zarazem. Dołowy, m.in. za sprawą dziennika Czerniakowa, przygląda się Prezesowi z bliska, jak jednemu ze swoich a jednocześnie „na chłodno” analizuje dostępne na jego temat opinie, również te najbardziej obelżywe. Próbuje wypośrodkować to, co przez lata narosło w społecznej świadomości Polaków, Izraelitów a przede wszystkim ocalonych z Holocaustu, ostro krytykujących tę postać. Co ważne, autorka nie zawłaszcza sobie prawa do orzekania o winie czy niewinności Czerniakowa a jedynie próbuje zobaczyć to, co on sam widział w lustrze.

Od siebie dodam tyle, że takiego spojrzenia na osobę Prezesa wyczekiwałam od lat. Podobnie jak autorka tej książki, dostrzegam w nim człowieka z zasadami, wiernego ideałom, próbującego stworzyć w wykreowanej przez Niemców rzeczywistości, namiastkę dawnego świata, który znał i do którego, mimo różnych animozji, tęsknił. Jestem wdzięczna za to, że po latach, czytelnicy mogą dzięki tej narracji dostrzec inne oblicze szefa warszawskiego Judenratu.

Za egzemplarz recenzencki książki serdecznie dziękuję Wydawnictwu Filtry! 

AUTORKA:

Patrycja Dołowy

TYTUŁ:

Pęknięte lustro. Próba portretu Adama Czerniakowa

WYDAWNICTWO:

Filtry

LICZBA STRON:

304